"
Dlaczego tylko mężczyźni mają prawo do przyjemności?" - to pytanie, które Zofia Potocka zdawała się zadawać przez całe życie.
Jej ostatnim życzeniem było spojrzeć na przystojnego mężczyznę.
195 lat temu, 24 listopada 1822 roku w Berlinie, zmarla Zofia Konstantynowna Glavani primo voto Witt secundo voto Potocka, za młodu okrzyknięto ją najpiękniejszą kobietą Europy. Przedstawiała się także jako Sophie de Tchelitche (Celice)- stambulska kurtyzana pochodzenia greckiego, według legendy niewolnica sułtana, słynna metresa wielu osobistości, szpieg. Ulubienica europejskich salonów; jedna z interesujących postaci polskiej historii, do której przeszła jako kobieta słynąca z wyjątkowej urody (La Belle Phanariote), intelektu i licznych romansów. Znana także z przebiegłości i braku skrupułów.
Zofia Glavani stała się bohaterką najbardziej spektakularnego awansu społecznego w historii Polski. Od kochanki polskiego posła w Stambule przez ślub z komendantem Józefem Wittem aż po związek z targowiczaninem Stanisławem Szczęsnym Potockim.
(Zofia Glavany, ca 1780 rok)
W międzyczasie zabawiała się z mnóstwem kochanków – byli wśród nich francuscy książęta krwi, m.in. z hrabia Prowansji, późniejszy król Ludwikiem XVIII, jego brat, hrabia Artois, znany z twórczości Mickiewicza Polakożerca Nikołaj Nowosilcow oraz słynny ksiaze Grigorij Potiomkin, po ktorego smierci , na balu imieninowym carycy Katarzyny, wydanym 6 grudnia 1791 roku, poznała targowiczanina, pana na Tulczynie, Stanisława Szczęsnego Potockiego. Zostawszy jego kochanką, towarzyszyła mu w latach dziewięćdziesiątych w kolejnej podróży po Europie.
Dzięki pomocy Potockiego – rozwiodła się z Józefem Wittem i wyszła za mąż za swego protektora. Ślub odbył się 17 kwietnia 1798 r. w Tulczynie zarówno w obrządku katolickim, jak i prawosławnym (jako wyraz lojalności wobec carycy Katarzyny). Zofia, nim formalnie została żoną Potockiego, urodziła mu trójkę nieślubnych dzieci: Konstantego, Mikołaja i Helenę, które zmarły w dzieciństwie. Z formalnego związku miała piątkę dzieci: Aleksandra , Mieczysława , Zofię (Kisielew), Olgę (Naryszkinę) i Bolesława ,który najprawdopodobniej nie był synem Stanisława Potockiego, tylko jego wnukiem ze związku z pasierbem Szczęsnym Jerzym Potockim.
Zamieszkali w okazałym tulczyńskim pałacu, wypełnionym dziełami sztuki, jednak na cześć ukochanej Szczęsny postanowił jeszcze stworzyć w Humaniu najwspanialszy w Europie park, miejsce, które obecnie znajduje się na terenie Ukrainy,
nazwał Zofiówką. Posadzono w nim 512 gatunków drzew z całego świata, wykopano sztuczne stawy, zbudowano amfiteatr, sztuczne groty, mostki i altanki a w najlepszych włoskich i francuskich pracowniach zamówiony rzeźby i popiersia. Fanaberia hrabiego zakochanego w najpiękniejszej kobiecie Europy była gigantyczną inwestycją.
(SOFIJÓWKA - (Ukraina) - dzisiaj)
Wiele lat po śmierci Stanisława Szczęsnego jego syn, Aleksander, wziął udział w powstaniu listopadowym, za co car Mikołaj I ukarał jego rodzinę konfiskatą pięknego parku.
Stanisław Trembecki napisał na zamówienie zakochanego Szczęsnego poemat
"Sofiówka", w którym lirycznie oddał piękno parku i jego właścicielki.
(Zofia Potocka, pastel Salvatore’a Tolciego, koniec XVIII wieku, Biblioteka Narodowa)
SOFIJÓWKA
Witaj, kraino, mlekiem płynąca i miodem!
W twych łąkach wiatronogów rżące mnóstwo hasa;
(…)
Kto gajów tuskulańskich smakował ochłody,
Kto uwieńczał Tyburu spadające wody ,
Kto straszne Pausiłypu przebywał wydroże,
Jeszcze i Sofijówcc zadziwiać się może,
I wyzna, jeśli szczerość usty jego włada:
Czym tamte w częściach słyną, ta razem posiada.
Warto miejsce nawiedzin, a wspomnienia dziejów
Gust, możność, koszt, użytych tłumy Bryarejów.
Ważąc pracy niezmierność i zdobienia liczne,
Rzeką późni: Było to dzieło monarchiczne.
Lecz te miejsca, Sofijo, więcej zdobisz sama,
Podobniejsza niebiankom niż córkom Adama.
Ciebie to spuścił Olimp, chcąc trudy nagrodzić,
I chcąc takiego męża ważne troski słodzić
Godne są w jego domu wiek utwierdzać złoty
Twe wdzięki, twe piękności, twe łagodne cnoty;
A póki między rodem ludzkim raczysz gościć,
Pół świata czcić cię będzie, drugie pół zazdrościć.
Caly tekst tutaj:
http://literat.ug.edu.pl/~literat/sofiowka/001.htm
Jak nie zgubić się w ogrodzie, czyli o „Sofijówce” Stanisława Trembeckiego.
http://rcin.org.pl/Content/49738/WA2...kowiec-jak.pdf
Zamówienie dotyczyło - jak wspomnieliśmy - utworu opiewającego uroki niezwykłego ogrodu, zaprojektowanego przez Ludwika Metzella w pobliżu Tulczyna i Humania, nad rzeczką Kamionką, w miejscu malowniczego jaru. Marzenie Szczęsnego i ideę jego architekta wcielały w życie tysiące chłopów pańszczyźnianych, owe ..tłumy Bryjarejów '. o których napomknął Trembecki w zakończeniu poematu. Koszty budowy Sofiówki były olbrzymie: prawie dziesięć milionów złotych. Klasycystyczny ogród, założony ku czci niedawno poślubionej trzeciej żony Potockiego. Zofii - pięknej Greczynki o awanturniczej przeszłości, miał być swego rodzaju pomnikiem rodu.
Zrodlo:
(SOFIJÓWKA, WPROWADZENIE DO LEKTURY, OGRÓD ZNACZEŃ)
http://ibl.waw.pl/1bppoocr.pdf
Mimo tego daru Zofia nie umiała dochować wierności jednemu mężczyźnie i zaczęła sypiać z młodszym od niej o 16 lat synem Szczęsnego i Józefiny Jerzym Szczęsnym. To prawdopodobnie on był ojcem jej ostatniego dziecka, Bolesława.
Szczęsny Potocki zmarł w 1805 r. w Tulczynie, a po jego śmierci Zofia miała jeszcze co najmniej jeden burzliwy romans - tym razem z Nikołajem Nowosilcowem, w przyszłości prześladowcą wileńskich filomatów.
Długie i burzliwe życie zakończyła w cierpieniach, wygnana z posiadłości po mężu przez syna, Mieczysława Potockiego, którego w zamian publicznie nazwała bękartem. Wyjechała do Petersburga, gdzie próbowała ułożyć sprawy spadkowe. Twierdząc, że tamtejszy klimat był dla niej niekorzystny, postanowiła wyjechać do Wiednia. Ze względu na zły stan zdrowia dotarła jedynie do Berlina, gdzie mieli się nią zająć specjaliści.
W stolicy Prus hrabina Potocka poczuła, że śmierć jest blisko. Choroba niemal przykuła ją do łóżka. Zdążyła jeszcze spotkać się córkami, Zofią z Potockich Kisielew i Olgą Potocką. Zmarła 24 listopada 1822 roku w wieku około 62 lat. Jednak ostatnia podróż była jeszcze przed nią. ..podróż, podczas której zwłoki kobiety… stały się kukłą, udającą żywą osobę.
Hrabina Zofia wyraziła wolę, by zostać pochowaną w należącym do Potockich Humaniu. Miejscowość ta leżała wówczas w Imperium Rosyjskim. Zatem, by spełnić życzenie zmarłej, trzeba było przewieźć zwłoki przez prusko-rosyjską granicę. Gdy już car zgodził się na ich transport do Rosji, władze pruskie ciągle zwlekały ze względów sanitarnych. Jak wspominał później administrator dóbr Potockich, córka i zięć Zofii poradzili sobie tak:
Cytat:
|
Ciało zabalsamowano, ubrano strojnie, do ręki włożono wachlarz i bukiet, i odmłodzoną blanszami i różem umieszczono w karecie, w której odbyła podróż do Tulczyna, awizowana na granicy jako osoba żyjąca .
|
Zrodlo:
Jerzy Łojek,
"Dzieje pięknej Bitynki"
Zofia-Dudu Potocka została pochowana blisko Zofiówki, miejsce to do dziś jest uważane za jeden z najpiękniejszych parków w Europie.
Polecam ksiazki:
“
Ogród Afrodyty”
Ewa Stachniak
Cytat:
Niezwykła historia życia Zofii Potockiej, najpiękniejszej kobiety Europy.
Ogród Afrodyty to porywająca powieść o silnej i niezależnej kobiecie, która dokonała rzeczy niemożliwej – w patriarchalnym świecie podziałów społecznych, na zawsze określających życiowe szanse jednostki, odmówiła zgody na przypisany jej los i wygrała.
|
http://ciekawostkihistoryczne.pl/201...grod-afrodyty/
oraz
“
Dzieje pięknej Bitynki. Opowieść o życiu Zofii Wittowej-Potockiej”
Jerzy Łojek
Opowieść o życiu Zofii Wittowej-Potockiej napisana barwnym piórem Jerzego Łojka. Ciekawa ilustracja epoki końca XVIII wieku.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Dzieje...99knej_Bitynki
"Potomkowie Szczęsnego. Dzieje fortuny Potockich z Tulczyna 1799-1921"
Jerzy Łojek
"Potomkowie Szczęsnego" to historia rodu i fortuny Potockich z Tulczyna, losy potomków Szczęsnego Potockiego, którzy rozjechali się po całym świecie, chwilami przypominająca pełen napięcia romans awanturniczy o barwnym kolorycie obyczajowym.
Zrodla:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zofia_Potocka
https://kobieta.wp.pl/zofia-dudu-pot...2322916029569a
http://www.wilanow-palac.pl/perly_pieknej_zofii.html
Софиевка
https://youtu.be/aR8gHuYOCyU
Sofiyivka, Beauty of Ukraine, Uman
https://youtu.be/g4P7avKfw6c
Ukraina - Tulczyn
https://youtu.be/DcsfiAegn5E
**
Watek ten jest zbiorem przeróżnych artykułów, fotografii znalezionych w Internecie i prasie oraz ksiazkach historycznych. Wpisy zawierają źródła i odnośniki.