Kartka z kalendarza

[Kaima]

W 1787 roku przyjęto Konstytucję Stanów Zjednoczonych - najwyższy akt prawny obowiązujący w Stanach Zjednoczonych, podstawa systemu prawnego i ustroju politycznego. Obecnie, z 27 poprawkami, służy ponad 300 milionom Amerykanów w 50 stanach, które są w wielu kwestiach różne.

W 1931 roku w Stoczni Gdynia odbyło się wodowanie pierwszej samodzielnie zaprojektowanej i wykonanej jednostki – stalowej motorówki „Samarytanka”.

W 1939 roku, łamiąc polsko-radziecki pakt o nieagresji, Armia Czerwona wkroczyła na teren Rzeczypospolitej Polskiej, realizując ustalenia zawarte w tajnym protokole paktu Ribbentrop-Mołotow. Konsekwencją sojuszu dwóch totalitaryzmów był rozbiór osamotnionej Polski.

W 1939 roku prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki, Naczelny Wódz Marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz i Prezes Rady Ministrów Felicjan Sławoj Składkowski wraz z Radą Ministrów, po otrzymaniu informacji o zbliżaniu się czołgów radzieckich do Śniatynia zadecydowali o przekroczeniu granicy polsko-rumuńskiej, celem przeniesienia siedziby władz państwa na terytorium sojuszniczej Francji. Wbrew wcześniejszym zapewnieniom władz Królestwa Rumunii zostali internowani na jej terytorium.

W 1980 roku powstał dla obrony praw pracowniczych ogólnopolski Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” z Lechem Wałęsą na czele, jeden z głównych ośrodków opozycji przeciw rządowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i komunizmowi. Początkowo duże wpływy polityczne organizacji w III Rzeczypospolitej (np. Akcja Wyborcza Solidarność w latach 1997–2001) uległy następnie znacznemu osłabieniu, bądź podzieleniu na różne partie.

W 1993 roku prochy gen. Władysława Sikorskiego zostały przewiezione z Wielkiej Brytanii i złożone na Wawelu.

[Kaima]

W 1732 roku wydano pierwszy tom "Volumina Legum", pierwszego polskiego zbioru prawa stanowionego. Zawierał on zapis przywilejów królewskich i konstytucji sejmowych.

W 1772 roku nastąpił I rozbiór Polski: ambasadorowie Rosji, Prus i Austrii państw złożyli w Warszawie jednobrzmiące deklaracje o przeprowadzeniu rozbioru, żądając zwołania sejmu dla przeprowadzenia zmian terytorialnych.

W 1814 roku zaczęły się obrady Kongresu Wiedeńskiego, na którym uporządkowano mapę polityczną Europy po rewolucji francuskiej i wojnach napoleońskich oraz wypracowano nowe zasady ładu kontynentalnego.
Kongres, ze względu na liczne bale, które mu towarzyszyły, nazywany był ironicznie tańczącym kongresem. Trwał do czerwca 1815 roku.
Jednym z postanowień Kongresu było utworzenie Królestwa Polskiego w unii personalnej z Rosją.

W 1933 roku urodził się Jerzy Połomski, piosenkarz. Debiutował w 1957 roku jako aktor teatru Syrena. Jeden z najpopularniejszych artystów polskiej estrady w latach 60. Często występował za granicą, zwłaszcza w ośrodkach polonijnych. Jest zdobywcą wielu nagród na festiwalach w Opolu. Wylansował przeboje: "Cała sala śpiewa z nami", "Komu piosenkę?", "Bo z dziewczynami".

W 1987 roku Jerzy Kukuczka wraz z Arturem Hajzerem dokonali pierwszego przejścia zachodniej grani szczytu Shisapangma. Wejściem tym Jerzy Kukuczka wpisał się jako drugi na listę himalaistów, którzy pokonali wszystkie ośmiotysięczniki leżące w Himalajach i w Karakorum.

[Kaima]

W 1783 roku bracia Joseph i Jacques Montgolfier, konstruktorzy pierwszego balonu, wysłali w powietrze balon z nietypową załogą - owcą, kogutem i kaczką.

W 1893 roku Nowa Zelandia jako pierwszy kraj na świecie przyznała czynne prawo wyborcze kobietom.

W 1928 roku w Nowym Jorku zaprezentowano pierwszy film z udziałem Myszki Miki, był to również pierwszy w historii dźwiękowy film animowany.

W 1940 roku Witold Pilecki został schwytany w łapance na warszawskim Żoliborzu. Polski oficer wszedł w "kocioł" świadomie, mając przygotowane fałszywe dokumenty. Jako Tomasz Serafiński dostał się wraz z innymi więźniami do KL Auschwitz, gdzie rozpoczął działalność wywiadowczą. Podczas trwającego aż trzy lata pobytu w obozie udało mu się zorganizować w nim ruch oporu oraz przekazywać dowództwu AK meldunki na temat sytuacji panującej na miejscu. Pilecki uciekł z Auschwitz w nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 roku i opisał wszystko, czego był tam świadkiem.

W 1979 roku w Bernie została podpisana Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk.
______________

[Kaima]

W 1503 roku urodził się Andrzej Frycz Modrzewski, pisarz polityczny i publicysta okresu odrodzenia.
Był sekretarzem króla Zygmunta Augusta i autorem dzieła „O poprawie Rzeczypospolitej”, w którym zawarł swoje przemyślenia na temat ustroju państwa i stosunków, jakie powinny w nim panować. Praca Modrzewskiego została uznana za wybitne osiągnięcie myśli politycznej europejskiego odrodzenia. Pisał po łacinie. (zm. 1572)

W 1519 roku Ferdynand Magellan, portugalski żeglarz, wraz z 270 członkami załogi, wyruszył w pierwszą wyprawę dookoła świata, podczas której odkrył cieśninę nazwaną jego imieniem, wyspy Mariany oraz Filipiny. Wyprawa powróciła do Hiszpanii we wrześniu 1522 roku po trzech latach żeglowania. Sam dowódca zginął na Filipinach w potyczce z tubylcami.

W 1888 roku w belgijskim mieście Spa zorganizowano pierwszy na świecie konkurs piękności. Pierwszą nagrodę otrzymała 18-letnia Kreolka z Gwadelupy, Bertha Soucaret.

W 1934 roku urodziła się Sofia Loren, legenda kina włoskiego, rywalka Giny Lollobrigidy o tytuł pierwszej gwiazdy. Zagrała w filmach "Matka i córka", "Małżeństwo po włosku", "Słoneczniki" i "Szczególny dzień". Laureatka amerykańskiej nagrody filmowej Oscara w 1960 roku za rolę matki w filmie Vittoria de Siki „Matka i córka” oraz w 1991 roku za całokształt twórczości, a magazyn „People” w tym samym roku uznał ją za jedną z najpiękniejszych kobiet na świecie.

W 1942 roku utworzono Narodowe Siły Zbrojne (NSZ) – polską konspiracyjną organizację wojskową obozu narodowego działającą w latach 1942–1947, trzecią co do wielkości formację zbrojną polskiego podziemia niepodległościowego okresu II wojny światowej, po Armii Krajowej i Batalionach Chłopskich.

W 1946 roku rozpoczął się pierwszy Festiwal Filmowy w Cannes.

W 1951 roku rząd szwajcarski odmówił przyznania kobietom prawa wyborczego.

W 1976 roku Rada Europy podjęła decyzję o powołaniu Parlamentu Europejskiego, wybieranego przez obywateli państw członkowskich w bezpośrednich wyborach powszechnych. Decyzja weszła w życie 1 lipca 1978 roku.

[Kaima]

W 1799 roku 1914 we Francji opatentowano pierwszy grzejnik na gaz, który został skonstruowany z połączenia lampy i piecyka przez Philippe'a Lebona.

W 1920 roku rozpoczęły się rozmowy pokojowe między stroną polską a delegacją sowiecką, które zakończyły się 18 marca 1921 roku podpisaniem traktatu pokojowego, kończącego wojnę polsko – radziecką.

W 1944 roku miał miejsce desant polskiej 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, dowodzonej przez gen. Sosabowskiego pod Driel w ramach Operacji „Market-Garden”. Operacja była jednym z największych działań alianckich podczas II wojny światowej. Jej celem było zabezpieczenie mostów na rzekach Mozela, Waal i na Renie w Holandii, aby ominąć silnie ufortyfikowaną niemiecką obronną Linię Zygfryda i zapewnić szybki marsz na Berlin.

W 1946 roku Krajowa Rada Narodowa przyjęła uchwałę o Planie Odbudowy Gospodarczej, tzw. planie trzyletnim. Plan ten jest uznawany za jedyny skuteczny plan gospodarczy w historii PRL: dzięki niemu w dużej mierze odbudowano gospodarkę ze zniszczeń wojennych. Jego główne założenia przewidywały podniesienie stopy życiowej ludności powyżej poziomu przedwojennego, unowocześnienie struktury gospodarczej kraju, likwidację bezrobocia i zmniejszenie przeludnienia agrarnego.

W 1960 roku w klinice w Portland w stanie Oregon dr Albert Starr przeprowadził pierwszą w historii udaną operację wszczepienia sztucznej zastawki serca.

W 2014 roku odbył się ostatni seans w kinie „Femina” w Warszawie.

[Kaima]

W 1791 roku urodził się Michael Faraday, angielski fizyk i chemik, jeden z największych fizyków XIX wieku. Największe znaczenie miały jego prace dotyczące elektryczności. W 1831 roku odkrył zjawisko indukcji elektromagnetycznej, co przyczyniło się do powstania elektrodynamiki. Sformułował także prawa elektrolizy i stworzył podstawy elektrochemii. Zbudował pierwszy model silnika elektrycznego. Zmarł w 1867 roku.

W 1929 roku radio Kraków przeprowadziło pierwszą w kraju transmisję radiową z meczu piłkarskiego Wisła-Cracovia.

W 1932 roku w Oberhasli w Szwajcarii oddano do użytku najwyższą tamę w ówczesnej Europie, zaprojektowaną przez Gabriela Narutowicza.

W 1939 roku nastąpiła kapitulacja Lwowa przed Armią Czerwoną. Sowieci gwarantowali oficerom WP „osobistą swobodę i nietykalność ich osobistej własności”, a także możliwość wyjazdu za granicę. Warunki te nie zostały dotrzymane. Większość oficerów znalazła się w obozie w Starobielsku, a następnie została zamordowana w Charkowie.
W tym samym dniu Armia Czerwona zajęła Grodno.

W 1964 roku na Broadwayu w Nowym Jorku odbyła się premiera musicalu Skrzypek na dachu z muzyką Jerry’ego Bocka i tekstem Sheldona Harncka.

W 1997 roku na antenie TVP1 wyemitowano 1. odcinek "Klanu" – polskiego codziennego serialu obyczajowego. Jest to najdłuższy serial polskiej produkcji.
________________

[Kaima]

W 1890 roku urodził się Friedrich von Paulus, niemiecki feldmarszałek, uczestnik kampanii przeciwko Polsce we wrześniu 1939 roku, dowódca w przegranej bitwie pod Stalingradem. Od 1943 do 1953 roku w radzieckiej niewoli. Po zwolnieniu osiedlił się w NRD. Jest to jedyny niemiecki feldmarszałek, który podczas działań II wojny światowej skapitulował i dał się wziąć do niewoli. Zmarł w 1957 roku.

W 1816 roku powstała pierwsza wyższa uczelnia rolnicza na ziemiach polskich - Szkoła Agronomiczna (w tym samym czasie co Uniwersytet Warszawski). Inicjatorami założenia tej instytucji byli czołowi działacze oświeceniowi jak Stanisław Staszic i Stanisław Kostka Potocki.

W 1922 roku, w związku z problemami z korzystaniem z portu w Wolnym Mieście Gdańsku, Sejm przyjął uchwałę o budowie portu w Gdyni. Rok później zawinął tam pierwszy statek. Był to "Kentucky" pod banderą francuską.

W 1939 roku do obozu koncentracyjnego w Ravensbruck przybył pierwszy transport polskich więźniarek.

W 1939 roku podczas Wystawy Światowej w Nowym Jorku zapieczętowano i zamurowano kapsułę czasu zawierającą m.in. 1100 mikrofilmów. Kapsuła ma zostać otwarta w 6939 roku.

W 1950 roku kongres USA uchwalił ustawę o bezpieczeństwie wewnętrznym, w myśl której agencje rządowe miały prowadzić dochodzenia wobec osób podejrzanych o przynależność do partii komunistycznych lub niejawnie wspierających ideologię komunistyczną. Ustawę uchwalono w atmosferze rosnącego napięcia między USA a ZSRR w obawie przed infiltracją amerykańskich środowisk politycznych. Inicjatorem kampanii był Joseph Raymond McCarthy. Rozpoczął się 4-letni okres tzw. maccartyzmu - tworzenia atmosfery strachu i podejrzeń, brutalnych metod śledczych i wysokich wyroków.

W 1976 roku zawiązał się Komitet Obrony Robotników - organizacja opozycji demokratycznej, która utorowała drogę do powstania „Solidarności” w roku 1980. KOR ogłosił swoje powstanie publikując "Apel do społeczeństwa i władz PRL" w związku z represjami wobec uczestników robotniczych wystąpień w Radomiu i Ursusie. Pod apelem podpisało się 14 członków-założycieli KOR, m.in. Jerzy Andrzejewski, Jacek Kuroń, Jan Józef Lipski, prof. Edward Lipiński, ksiądz Jan Zieja. Główną rolę odgrywali w nim przedstawiciele młodej inteligencji wywodzącej się z grupy dawnych "komandosów" z Marca 1968 (Adam Michnik, Seweryn Blumsztajn), spośród środowisk harcerskich (Antoni Macierewicz, Piotr Naimski) oraz z Klubów Inteligencji Katolickiej (Henryk Wujec)

W 2002 roku w Belgii zalegalizowano eutanazję.

[Kaima]

W 1541 roku zmarł Paracelsus, właściwe nazwisko Theophrastus Bombastus von Hohenheim, niemiecki lekarz i filozof, jeden z prekursorów nowoczesnej medycyny. Stosował dawkowanie leków oraz leczenie różnych chorób odmiennymi specyfikami. Wprowadził szereg nowych leków, między innymi rtęć na syfilis oraz różne sole metali i opium.

W 1928 roku Kościół katolicki w Polsce zmienił przysięgę ślubną dla kobiet, usuwając z niej fragment zobowiązujący kobietę do posłuszeństwa mężowi.

W 1958 roku Władysław Gomułka rzucił hasło "Tysiąc szkół na Tysiąclecie". Masowy program budowy szkół był czysto praktycznym i przemyślanym zabiegiem, związanym z wejściem w wiek szkolny pokolenia wyżu demograficznego z lat pięćdziesiątych, a także, w związku z przygotowaniami Kościoła do obchodów milenijnych (tysiąclecie chrztu Polski), była to sprawna akcja propagandowa, która miała przesłonić uroczystości religijne.

W 1960 roku podczas spotkania w Bagdadzie przedstawicieli Arabii Saudyjskiej, Iraku, Iranu, Kataru, Kuwejtu i Wenezueli powstała Organizacja Krajów Eksportujących Ropę naftową - OPEC. Celem organizacji jest kontrolowanie światowego wydobycia ropy, poziomu cen i opłat eksploatacyjnych.

W 1966 roku w Nowym Jorku przedstawiciele 5 mocarstw atomowych podpisali układ o powszechnym zakazie prób jądrowych.

W 1980 roku w Sądzie Wojewódzkim w Warszawie złożono wniosek o rejestrację NSZZ „Solidarność” z siedzibą w Gdańsku.

[Kaima]

W 1902 roku urodziła się Hanka Ordonówna, piosenkarka, tancerka i aktorka, jedna z najsłynniejszych gwiazd polskiego kabaretu. Jej piosenki, takie jak "Miłość ci wszystko wybaczy", "Szczęście raz się uśmiecha", czy "Na pierwszy znak", są nadal znane i popularne. Podczas II wojny światowej była opiekunką dzieci polskich zesłańców, z którymi udała się na Bliski Wschód wraz z Drugim Korpusem Polskim. Po wojnie opublikowała wspomnienia „Tułacze dzieci". Jest też autorką tomiku poezji "Piosenki, których nigdy nie śpiewałam". Zmarła w 1950 roku.

W 1913 roku Charlie Chaplin rozpoczął karierę aktora filmowego, podpisując roczny kontrakt z wytwórnią Keystone Studios z wynagrodzeniem 150 dolarów tygodniowo.

W 1932 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki wydał rozporządzenie o wykonywaniu praktyki lekarskiej, które wprowadziło wymóg, aby konieczność medyczna usunięcia ciąży była potwierdzona przez dwóch lekarzy innych niż przeprowadzający zabieg, a podejrzenie, że do poczęcia doszło wskutek przestępstwa zostało stwierdzone odpowiednim zaświadczeniem prokuratora.

W 1939 roku prezydent Ignacy Mościcki przekazał władzę Rządowi RP na uchodźstwie.

W 1953 roku prymas Stefan Wyszyński został aresztowany. Bezpośrednią przyczyną była jego wypowiedź, będąca reakcją na aresztowanie biskupa Czesława Kaczmarka. Prymas powiedział wówczas, że "Kościół będzie wiecznie żądał prawdy i wolności. Może dlatego Kościół ma tylu wrogów, bo chrześcijaństwo zawsze wzywało do oporu..." Prymas Wyszyński został zwolniony z miejsca odosobnienia 26 października 1956 roku.

W 1967 roku zmarł Stanisław Sosabowski, generał, uczestnik kampanii wrześniowej, współorganizator w Szkocji I Samodzielnej Brygady Spadochronowej, którą dowodził w bitwie pod Arnhem i Driel. Po demobilizacji osiedlił się w Londynie. Napisał wspomnienia "Najkrótszą drogą". (ur. w 1892 roku.)

W 1970 roku w wieku 72 lat zmarł Erich Maria Remarque, niemiecki pisarz, autor powieści, „Łuk Triumfalny”, „Czas życia i czas śmierci”, „Noc w Lizbonie”, „Trzej towarzysze”. Sławę przyniosła mu powieść „Na Zachodzie bez zmian”, w której opisał brutalność wojny z punktu widzenia dziewiętnastoletniego żołnierza. W 1933 roku naziści zabronili wydawania dzieł Remarque’a zarzucając mu rzekomo żydowskie pochodzenie. W 1931 roku pisarz opuścił Niemcy i przebywał na emigracji w Stanach Zjednoczonych i we Włoszech.

[Kaima]

W 1181 roku urodził się Franciszek z Asyżu – założyciel zakonu franciszkanów, a pośrednio także klarysek i tercjarzy, misjonarz, mistyk średniowieczny, stygmatyk, święty Kościoła katolickiego, uważany za patrona ekologii.

W 1887 roku amerykański inżynier Emil Berliner opatentował gramofon.

W 1939 nocą z 26 na 27 września utworzono konspiracyjną organizację wojskową Służba Zwycięstwu Polski, przemianowaną w styczniu 1940 roku na Związek Walki Zbrojnej, a w lutym 1942 roku na Armię Krajową , która została rozwiązana w styczniu 1945 roku rozkazem dowódcy generała Leopolda Okulickiego.

W 1946 roku Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej Edwarda Osóbki-Morawskiego pozbawił obywatelstwa polskiego generałów Władysława Andersa, Antoniego Chruściela, Stanisława Kopańskiego i Stanisława Maczka oraz 72 innych oficerów. Oficjalnym powodem było stworzenie Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia w Anglii, przeznaczonego dla przysposobienia zdemobilizowanych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych do życia cywilnego i rozmieszczenia ich na terytorium Wielkiej Brytanii lub poza jego granicami.

W 2001 roku uruchomiono polską Wikipedię, wolną encyklopedię internetową.

[Kaima]

W 1605 roku w czasie polsko-szwedzkiej wojny o Inflanty stoczono bitwę pod Kircholmem. Wojska polskie pod wodzą Jana Chodkiewicza rozbiły dwukrotnie liczniejszą szwedzką armię Karola IX.

W 1928 roku ustanowiono Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, polskie resortowe odznaczenie cywilne. Medal przysługiwał obywatelom, którzy w okresie od 11 listopada 1918 roku do 11 listopada 1928 pełnili nienagannie służbę państwową – wojskową, cywilną, służbę samorządową lub w instytucjach publiczno-prawnych.

W 1929 roku po raz pierwszy w Polsce w kinie Splendid w Warszawie wyświetlono film dźwiękowy. Był to amerykański film Lloyda Bacona "Śpiewający błazen".

W 1939 roku w oblężonej Warszawie została powołana tajna organizacja wojskowa Służba Zwycięstwu Polski pod dowództwem gen. broni Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego oraz tajna organizacja męskiego harcerstwa - Szare Szeregi.

W 1942 roku powołano Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom (Żegota).

W 2004 roku premier RP Marek Belka i kanclerz Niemiec Gerhard Schröder uzgodnili, że nie będzie żadnych dalszych roszczeń reparacyjnych pomiędzy oboma krajami.

[Kaima]

W 1864 roku w Londynie została utworzona I Międzynarodówka – międzynarodowa organizacja robotnicza. Za cel stawiała sobie koordynację działalności organizacji robotniczych z różnych krajów świata, miejsce wymiany doświadczeń i poglądów, oraz pomoc dla strajkujących i walczących o prawa robotnicze. Była forum, gdzie ścierały się osoby o bardzo zróżnicowanych poglądach od radykalnych działaczy anarchistycznych i komunistycznych do utopijnych socjalistów i umiarkowanych socjaldemokratów. Pierwszym przewodniczącym był Karol Marks, a pierwszą siedzibą Londyn. Następnie siedziba została przeniesiona do Nowego Jorku.

W 1865 roku w Teatrze Wielkim w Warszawie odbyła się prapremiera opery "Straszny dwór" z muzyką Stanisława Moniuszki i librettem Jana Chęcińskiego. Napisana po upadku powstania styczniowego była wielkim manifestem patriotycznym, bardzo popularna wśród Polaków i zakazana przez władze rosyjskie. Premiera polska przerodziła się w wielką manifestację patriotyczną.

W 1895 roku zmarł Ludwik Pasteur - francuski biolog i chemik, twórca podstaw mikrobiologii. Odkrył znaczenie szczepionek, jako skutecznego środka zapobiegawczego chorobom zakaźnym i wynalazł szczepionkę przeciwko wściekliźnie. Pasteur znany jest także jako odkrywca metody konserwowania żywności, nazwanej od jego nazwiska pasteryzacją.

W 1939 roku w Moskwie ministrowie spraw zagranicznych Niemiec Joachim von Ribbentrop i Związku Radzieckiego Wiaczesław Mołotow podpisali tzw. II pakt Ribbentrop-Mołotow, to jest niemiecko-sowiecki układ "o granicy i przyjaźni". Ustalał on linię graniczną na obszarze Polski wzdłuż linii: Pisa-Narew-Bug-San. ZSRR przypadło 52 procent terytorium Polski z 13 milionami ludności.

W 1939 roku został podpisany przez gen. Tadeusza Kutrzebę i gen. Johannesa Blaskowitza akt kapitulacji Warszawy. Miało to miejsce na terenie dawnej Fabryki Silników Lotniczych Skody przy obecnej al. Krakowskiej na Okęciu.

W 1990 roku założono Radio Zet -polską komercyjną stację radiową.

W 2003 roku zmarł Tadeusz Zieliński - polski prawnik, polityk, specjalista w zakresie prawa pracy, prawa związkowego i ubezpieczeń społecznych, senator I kadencji. W latach 1992–1996 sprawował urząd rzecznika praw obywatelskich, a w 1997 ministra pracy i polityki socjalnej w rządzie Włodzimierza Cimoszewicza.

[Kaima]

W 1887 roku w „Kurierze Codziennym” ukazał się pierwszy odcinek powieści "Lalka" Bolesława Prusa.

W 1903 roku w Prusach jako pierwszym kraju na świecie wprowadzono obowiązek posiadania prawa jazdy.

W 1933 roku rozporządzeniem Rady Ministrów powołano do życia Polską Akademię Literatury - oficjalną reprezentację polskiego piśmiennictwa i ruchu wydawniczego. Do jej statutowych celów należało podniesienie kultury literackiej w Polsce oraz jej promocja poza granicami kraju. Wspierała również rodzimych pisarzy, współdziałała z rządem w jego przedsięwzięciach w obszarze literatury i sztuki.

W 1938 roku podpisano układ monachijski zezwalający III Rzeszy na aneksję części Czechosłowacji. Został zawarty pomiędzy Niemcami, Włochami, Wielką Brytanią i Francją, przy nieobecności Czechosłowacji, pomimo że jej terytorium państwowe i suwerenność były przedmiotem konferencji.

W 1939 roku skapitulowała Twierdza Modlin po 15 dniach obrony przed wojskami hitlerowskimi. Wobec braku amunicji, żywności i wody oraz wyczerpania załogi, 29 września rano podpisano kapitulację. W obronie Twierdzy Modlin poległo 1300 żołnierzy, 4 tysiące zostało rannych . Niemcy stracili 900 ludzi, mieli 670 rannych.

W 1939 roku w Paryżu zaprzysiężono Władysława Raczkiewicza na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie. Funkcję pełnił do 1945 roku.

W 1951 roku w więzieniu mokotowskim w Warszawie zmarł pułkownik Aleksander Krzyżanowski, pseudonim "Wilk", "Wesołowski", "Dziemido", "Jan Kulczycki" - legendarny komendant Okręgu Wileńskiego. Służył w I Korpusie Polskim gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego, walczył z bolszewikami w wojnie 1920 r. Od maja 1941 r. do lipca 1944 r. pełnił funkcję komendanta Okręgu Wileńskiego ZWZ-AK. W lipcu 1944 r. aresztowany przez NKWD, w 1945 r. wywieziony w głąb Rosji. Uciekł z gułagu. Ponownie więziony. Po uwolnieniu wrócił do kraju, gdzie w 1948 r. został aresztowany przez UB. (ur. 1895)

[Kaima]

W 1452 roku Niemiec Johannes Gutenberg wydrukował pierwszą w świecie chrześcijańskim książkę – Biblię Gutenberga (in. Biblia Czterdziestodwuwierszowa, Biblia Mazarina). To pierwsze wydawnictwo dziełowe wykonane za pomocą druku przy użyciu czcionki ruchomej. Jest kompletnym wydaniem Pisma Świętego.

W 1921 roku przeprowadzono pierwszy powszechny spis ludności w II Rzeczypospolitej. Biorąc pod uwagę organizację państwa, które odradzało się w wyniku połączenia ziem trzech zaborów o zupełnie różnej specyfice, strukturze demograficznej i narodowościowej, szybkie przeprowadzenie spisu ludności było sprawą konieczną i podstawową dla dalszego organizowania państwa.

W 1938 roku Polska wystosowała wobec Czechosłowacji ultimatum z żądaniem zwrotu Zaolzia.

W 1939 roku w Paryżu utworzono polski rząd emigracyjny. Prezydentem RP na Uchodźstwie został Władysław Raczkiewicz, a generał Władysław Sikorski premierem rządu i wodzem naczelnym Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Po kapitulacji Francji siedzibę rządu przeniesiono do Londynu

W 1946 roku Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze rozpoczął ogłaszanie wyroków.

W 1994 roku podczas tzw. obiadu drawskiego doszło do zainspirowanego przez prezydenta Lecha Wałęsę buntu generalicji przeciwko ministrowi obrony narodowej Piotrowi Kołodziejczykowi.

[Kaima]

W 1808 – W Warszawie została założona Szkoła Prawa Księstwa Warszawskiego, w 1816 roku wcielona do Uniwersytetu Warszawskiego.

W 1936 roku zwodowano niszczyciel ORP „Błyskawica”, jeden z dwóch zbudowanych okrętów typu Grom, wprowadzony do służby w Marynarce Wojennej w 1937 roku. Uczestniczył w działaniach II wojny światowej od pierwszych do ostatnich dni walk w Europie, operując na Atlantyku, Morzu Północnym i Morzu Śródziemnym.. W maju 1946 został przejęty przez Royal Navy, pod polską banderę powrócił 1 lipca 1947 roku.

W 1938 roku na mocy układu monachijskiego wojska niemieckie wkroczyły na teren czeskich Sudetów. Obszar zamieszkały przez 800 tysięcy Czechów znalazł się w granicach Rzeszy.

W 1946 roku Międzynarodowy Trybunał w Norymberdze ogłosił wyrok na 22 niemieckich zbrodniarzy wojennych. Wydano 13 wyroków śmierci, z których 11 zostało wykonanych 16 października. Wyrok na Martina Bormana był wydany zaocznie, a Herman Goering popełnił samobójstwo.

W 1949 roku Mao Zedong proklamował Chińską Republikę Ludową. Obecnie Chiny to drugie pod względem ludności państwo świata o populacji przekraczającej 1,4 mld osób, co stanowi 18,4% populacji świata. Pod względem powierzchni jest 3. na świecie, a pod względem wielkości gospodarki 2. po USA.

W 1983 roku w Warszawie przy murach Starego Miasta przy ulicy Podwale został odsłonięty pomnik "Małego Powstańca" dłuta Jerzego Jarnuszkiewicza.

W 1989 roku w Danii pary homoseksualne otrzymały prawo legalizowania związków i korzystania z praw, które przysługują małżeństwom.

[Kaima]

W 1413 roku zawarto unię horodelską potwierdzającą ścisły związek między Polską i Litwą. Wydarzenie to zbliżyło kulturowo oba kraje. Wielkie Księstwo Litewskie przyjęło polskie instytucje kasztelanów i wojewodów. Władysław Jagiełło w sposób formalny zrównał w prawach bojarów litewsko-ruskich, którzy przyjęli wiarę chrześcijańską w obrządku łacińskim, ze szlachtą polską. Kilkadziesiąt polskich rodów rycerskich przyjęło wówczas do swych herbów, a tym samym do swych wspólnot rodowych, taką samą ilość rodów bojarskich z Litwy i Żmudzi, rozpoczynając tym samym stan szlachecki na Litwie.

W 1926 roku utworzono pierwszy rząd Józefa Piłsudskiego, funkcjonujący do 27. czerwca 1928 roku.

W 1938 roku wojska polskie wkroczyły na czechosłowackie Zaolzie.

W 1944 roku nocą z 2. na 3. października po 63 dniach krwawych walk, w Ożarowie koło Warszawy podpisano akt kapitulacji Powstania Warszawskiego. Układ o "zaprzestaniu działań wojennych w stolicy" został podpisany w imieniu dowództwa Powstania Warszawskiego przez pułkowników: Kazimierza Iranek-Osmeckiego i Zygmunta Dobrowolskiego w siedzibie gen. SS Ericha von dem Bacha. Zapewniał powstańcom prawa kombatanckie - po złożeniu broni żołnierze AK mieli zostać przewiezieni do obozów jenieckich. Do niewoli dostało się około 15 tysięcy żołnierzy, w tym 2 tysiące kobiet i 900 oficerów.

W 1946 roku zmarł w Szwajcarii Ignacy Mościcki, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1926-1939. Był chemikiem, naukowcem i wynalazcą, jednym z współtwórców polskiego przemysłu chemicznego. Założył Państwowe Zakłady Związków Azotowych w Tarnowie. Na jego cześć dzielnicę, gdzie zbudowano tę fabrykę, nazwano Mościcami. Po wyborze na prezydenta użytkowanie prawa do swych patentów nieodpłatnie przekazał państwu polskiemu. Urodził się w 1867 roku.

W 1957 roku decyzją KC PZPR zawieszono wydawanie tygodnika „Po Prostu”. Pismo ukazywało się jako „Tygodnik studentów i młodej inteligencji”, angażując się w ruch na rzecz reform ustrojowych i stało się jednym z symboli przemian polskiego października. Likwidacja czasopisma wywołała w Warszawie trwające pięć dni rozruchy studenckie i zamieszki uliczne, stłumione przez Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej (ZOMO).

W 1962 roku Telewizja Polska wyemitowała pierwszą dobranockę z serii "Jacek i Agatka". Autorką tej serii była Wanda Chotomska, a emisja tej dobranocki przypadała na godzinę 19.20 w jedynym programie telewizyjnym. Jacek i Agatka to były dwie pacynki zaprojektowane przez Adama Kiliana, a głosu obydwu bohaterom użyczyła Zofia Raciborska, która odtwarzała również postać Pani Zosi – sąsiadki Jacka i Agatki.
Tytułowy bohater Jacek zainspirował jednego z pacjentów szpitala dziecięcego w Konstancinie do pomysłu nagradzania dorosłych odznaczeniem od dzieci, po czym redakcja „Kuriera Polskiego” ogłosiła ogólnopolski konkurs, dzięki któremu powstał Order Uśmiechu.

[Kaima]

W 1762 roku Katarzyna II Wielka została koronowana na cesarzową Rosji.

W 1914 roku urodził się Jan Nowak Jeziorański - pisarz i polityk, słynny "kurier z Warszawy". W czasie II wojny światowej był emisariuszem Armii Krajowej i rządu w Londynie. Był ostatnim wysłannikiem z Londynu, który dotarł do stolicy przed wybuchem Powstania Warszawskiego. Po wojnie przebywał na emigracji. Był redaktorem polskiej sekcji BBC i dyrektorem sekcji polskiej Radia Wolna Europa. Napisał wspomnienia "Kurier z Warszawy", "Wojna w eterze" i "Polska z oddali". Zmarł w 2005 roku.

W 1929 roku Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, powstałe 1 grudnia 1918 r. po zakończeniu I wojny światowej i po rozpadzie Austro-Węgier, zostało przemianowane na Jugosławię.

W 1942 roku z poligonu w Peenemünde na wyspie Uznam wystrzelono pierwszą rakietę V-2. Był to pierwszy ziemski obiekt, który przekroczył 100 000 km, umowną granicę kosmosu.

W 1990 roku w Berlinie podpisano traktat zjednoczeniowy, w którym ówczesna NRD zrzekła się swojej suwerenności państwowej i przystąpiła do Republiki Federalnej Niemiec. Ten krok stanowił dopełnienie zjednoczenia Niemiec. Rozwój w tym kierunku rozpoczął się od demonstracji w Lipsku w NRD 4 września 1989 r., a jego symbolicznym punktem kulminacyjnym był upadek muru 9 listopada tegoż roku.

W 1996 roku Wisława Szymborska została ogłoszona laureatką Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Komitet Noblowski w uzasadnieniu przyznania poetce nagrody napisał: „za poezję, która z ironiczną precyzją pozwala historycznemu i biologicznemu kontekstowi ukazać się we fragmentach ludzkiej rzeczywistości”.

W 1997 roku rozpoczęła nadawanie telewizja TVN.

[Kaima]

W 1569 roku zmarł Mikołaj Rej z Nagłowic, poeta epoki renesansu zwany "ojcem literatury polskiej", jeden z pierwszych poetów piszących po polsku, polityk oraz teolog ewangelicki. Autor dialogu satyrycznego "Rozmowa między panem, wójtem i plebanem", moralitetów "Zwierzyniec", traktatu dydaktycznego "Żywot człowieka poczciwego" oraz fraszek. (ur. 1505)

W 1582 roku papież Grzegorz XIII wprowadził w życie kalendarz gregoriański: 4 października tego roku stał się 15 października w Italii, Hiszpanii, Portugalii i Polsce. W niedługim czasie poszło za tym przykładem wiele innych krajów katolickich.

W 1883 roku odbyła się pierwsza podróż pociągu Orient Express na trasie z Paryża do Giurgiu w Rumunii, przez Monachium i Wiedeń.

W 1894 roku urodził się Józef Beck - polski polityk, dyplomata, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, pułkownik dyplomowany artylerii Wojska Polskiego. Od 2 listopada 1932 minister spraw zagranicznych, samodzielnie kierował polską polityką zagraniczną aż do wybuchu II wojny światowej. Zmarł w Rumunii w 1944 roku.

W 1918 roku generał Józef Haller objął dowództwo armii polskiej we Francji. Nazwana "błękitną armią", od koloru mundurów, była najliczniejszą polską formacją wojskową na obczyźnie.

W 1957 roku ZSRR wystrzelił pierwszego sztucznego satelitę Ziemi – Sputnika 1.

W 2008 roku zakończyła się misja Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Iraku.

[Kaima]

W 1864 roku urodził się Louis Jean Lumière, francuski chemik, pionier fotografii. W 1895 roku wraz z bratem Augustem skonstruowali i opatentowali kinematograf i 28 grudnia w Paryżu zorganizowali swoją pierwszą publiczną projekcję filmu "Wyjście robotników z fabryki". Obejrzało go 35 osób. W 1907 roku rozpoczęli w swojej wytwórni w Lyonie wyrób pierwszych płyt do fotografii barwnej. Zmarł w 1948 roku.

W 1868 roku Sejm Krajowy Galicji uchwalił we Lwowie akt prawny dotyczący ochrony świstaka i kozicy w Tatrach. Był to jeden z pierwszych na świecie aktów chroniących przyrodę.

W 1921 roku w Londynie założony został Pen-Club - międzynarodowe stowarzyszenie pisarzy i poetów. Celem Pen Clubu była promocja przyjaźni oraz intelektualnej współpracy pomiędzy pisarzami z całego świata. Stowarzyszenie kieruje się zasadą, że literatura spełnia istotną rolę w rozwoju współpracy międzynarodowej. Jest to organizacja niepolityczna i pozarządowa, związana z UNESCO oraz Komisją Ekonomiczno-Społeczną Narodów Zjednoczonych. Polski oddział Pen-Clubu założył w 1925 r. Stefan Żeromski.

W 1938 roku z Eksperymentalnej Stacji Telewizyjnej w warszawskim wieżowcu Prudential wyemitowano pierwszy w Polsce program telewizyjny, który był oglądany na 4 odbiornikach.

W 1939 roku Adolf Hitler odebrał w Warszawie defiladę Wehrmachtu.

w 1962 roku ukazał się pierwszy singiel grupy The Beatles Love Me Do/P.S. I Love You.

1983 – Lech Wałęsa został ogłoszony laureatem Pokojowej Nagrody Nobla.
__________________

[Kaima]

W 1788 roku marszałkowie Stanisław Małachowski i Kazimierz Nestor Sapieha dokonali otwarcia Sejmu Czteroletniego, którego największym dziełem było uchwalenie w dniu 3 maja 1791 roku nowej Konstytucji.

W 1889 roku urodziła się Maria Dąbrowska, pisarka, autorka opowiadań i szkiców literackich: "Znaki życia", "Gwiazda zaranna", "Uśmiech dzieciństwa". Pisała także książki dla dzieci i młodzieży: "Wilczęta z czarnego podwórza", "Marcin Kozera", "Panna Winczewska". Arcydziełem pisarki jest powieść "Noce i dnie" - kronika życia polskiej inteligencji i ziemiaństwa z przełomu XIX i XX wieku, za którą otrzymała w 1933 roku nagrodę państwową oraz "Dzienniki" prowadzone od 1914 roku. Maria Dąbrowska jest jedną z ważniejszych polskich powieściopisarek XX wieku. (zm. 19.05.1965)

W 1889 roku otwarto w Paryżu kabaret Moulin Rouge. Lokal w krótkim czasie stał się legendą wśród paryskiej bohemy.

W 1939 roku zakończyła się trwająca od 2. października bitwa pod Kockiem pomiędzy oddziałami polskiej Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga a niemieckimi oddziałami XIV Korpusu Zmotoryzowanego gen. von Wietersheima. Była to ostatnia bitwa kampanii wrześniowej stoczona przez regularne wojsko.

W 1953 roku urodził się Jerzy Owsiak - dziennikarz radiowy i telewizyjny, działacz społeczny i charytatywny. Jest założycielem i prezesem Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.

W 1979 roku Jan Paweł II jako pierwszy papież został przyjęty w Białym Domu spotykając się z prezydentem Jimmy Carterem. Prezydent powitał papieża po polsku słowami: "Niech będzie Bóg pochwalony".